osmanlı'da tımar ne demek?
Osmanlı Devleti'nde Tımar, devletin belirli hizmetler karşılığında kişilere (çoğunlukla sipahilere) tahsis ettiği topraklardır. Bu sistem, hem bir toprak yönetimi modeli hem de bir askeri yapılanma biçimiydi.
Tımar Sisteminin Unsurları:
- Tımarlık Topraklar: Devlete ait olan miri arazilerdi. Bu arazilerin mülkiyeti devlete aitti ve tımar sahibine sadece kullanım hakkı verilirdi.
- Tımar Sahipleri: Sipahiler, savaşta gösterdikleri başarı veya devlete yaptıkları hizmetler karşılığında tımar alırlardı. Tımar sahibi, toprağı işletmek ve gelirini elde etmekle yükümlüydü.
- Köylüler (Reaya): Tımarlık topraklarda yaşayan köylüler, toprağı işlerler ve belirli bir oranda vergi verirlerdi. Bu vergiler, hem tımar sahibinin geçimini sağlar hem de devletin gelir kaynağını oluştururdu.
Tımar Sisteminin Amaçları:
- Askeri Güç Oluşturmak: Tımar sahipleri, aldıkları toprakların gelirleriyle atlı askerler (sipahiler) yetiştirmek ve savaş zamanında orduya katılmakla yükümlüydüler. Bu sayede devlet, merkezi bir ordu kurmak yerine, taşrada daimi ve hazır bir askeri güç bulundururdu.
- Üretimi Sürekliliği Sağlamak: Tımarlık toprakların işlenmesi ve üretimin devamlılığı sağlanarak, devletin vergi gelirleri garanti altına alınmış olurdu.
- Devletin Otoritesini Sağlamak: Tımar sahipleri, bulundukları bölgelerde devletin temsilcisi olarak görev yaparlardı. Bu sayede, devletin otoritesi taşraya yayılır ve merkezi yönetimin kontrolü güçlenirdi.
- Toprakların Verimli Kullanımını Sağlamak: Tımar sahipleri, toprakları en iyi şekilde kullanarak üretimi artırmakla yükümlüydüler. Bu durum, toprakların verimli kullanılmasını ve tarımsal üretimin artmasını sağlardı.
Tımar Sisteminin Bozulması:
- yüzyıldan itibaren Tımar sistemi çeşitli nedenlerle bozulmaya başlamıştır. Bu nedenlerden bazıları şunlardır:
- Nakit İhtiyacının Artması: Devletin nakit ihtiyacının artmasıyla birlikte, tımar toprakları iltizama verilmeye başlanmıştır.
- Savaş Tekniklerindeki Değişim: Ateşli silahların yaygınlaşmasıyla birlikte, atlı askerlerin önemi azalmıştır. Bu durum, tımar sisteminin askeri önemini kaybetmesine neden olmuştur.
- Rüşvet ve Adam Kayırma: Tımar dağıtımında rüşvet ve adam kayırmanın artması, ehliyetsiz kişilerin tımar sahibi olmasına ve sistemin bozulmasına yol açmıştır.
Tımar Sistemi ve İlgili Kavramlar: